2019ko erdialdean Botswanako Auzitegi Nagusiak homosexualitatea zazpi urteko espetxe-zigorrarekin punitzen zuen zigor-kodearen atal nagusiak ezabatu zituen aho batez. "Giza duintasuna kaltetu egiten da talde minoritarioak baztertzen direnean", esan du Michael Elburu epaileak, auzitegiko hiru epaileetako batek. Giza eskubideen aldeko ekintzaileek garaipen handi gisa ospatu zuten erabakia, eta, ebazpena aurrerapauso handia izan bazen ere, Botswanako sexu bereko pertsonen arteko harremanen despenalizazioak LGTBIQ pertsonek kontinente osoan aurrez aurre dituzten desberdintasun sakonak eta potentzialki hilgarriak ere agerian utzi zituen. ILGA Worlden arabera, sexu-identitate eta sexu-orientazio kolektibo minoritarioen aldeko munduko erakunderik handiena dena, 150 herrialde baino gehiagotan eta 1.600 erakundetik gora osatuta dagoena, homosexualitatea legez kanpokoa da Afrikako 54 herrialdeetatik 33tan - horietako lauetan heriotza-zigorra indarrean dago -; beraz, lesbianek, gizon homosexualek eta transgeneroek beren jatorrizko herrialdeetatik ihes egin behar izaten dute segurtasun bila. Baina, behin Afrikako beste herrialde batean asiloa edo kontinentetik kanpo birkokatzea eskatu ondoren, ihes egiten saiatu ziren tratu kaltegarri bera ematen dien sistema baten pean harrapaturik aurkitzen dira; izan ere, estatuek eman dezaketen lege-babesetik harago, portaera-eredu "normaletik" urruntzen den edozein jokabidea (heteronormatibitatea) moralki gaitzesgarria eta fisikoki zigorgarria den herriaren uste zabaldua dago, erlijioak, gobernu desberdinek eta historia kolonialak moldatu dituzten ikuspuntuak.
XXI. mendeko bigarren hamarkada amaitzen ari da, eta sexu-orientazioaren arloko zuzenbidearen mapamundia inoiz baino aktiboagoa eta aldakorragoa da, eta Afrikako kontinentea ez da salbuespena. "Urte bizi bat izan den honetan atzera begiratzean, LGTBIQ kolektiboaren eskubideen aitorpenari dagokionez, aurrerapen- eta atzerakada-dinamikak gero eta konplexuagoak eta zehatzagoak direla ohartzen gara, eta horrek ezinezkoa egiten du gai honen dimentsio anitzak azterketa-ildo bakar batera murriztea", adierazi du ILGA Worldek Estatuaren Homofobiari buruz 2019ko abenduan argitaratutako azken txostenean.
Hegoafrika 1998an bihurtu zen homosexualitatea despenalizatu zuen Afrikako lehen herrialdean, Johannesburgoko Auzitegi Nagusiak nazioaren sodomia legeek apartheidaren ondorengo herrialdeko Konstituzioa urratzen zutela ebatzi zuenean. 2010etik gaur egun arte, Afrikako hegoaldeko beste herrialde batzuek sexu bereko pertsonen arteko harremanak despenalizatu dituzte, Mozambike, Angola eta Lesotho barne. 2006an, Hegoafrikak homosexualen arteko ezkontzak legeztatu zituen, munduko bosgarren herrialdea eta Afrikako lehena (eta orain arte bakarra) izanik.
Joera despenalizazioarena bada ere (ILGAk 2010etik ez zuen atzerapauso baten berri ematen, Burundik sexu bereko pertsonen arteko harreman adostuen penalizazioa aprobatu zuenetik), 2019an lehenik Txadek eta Gabonek ondoren, Burundiren urratsak jarraituz, beren zigor-kodeak aldatu zituzten, onartutako harreman homosexualak espetxe-zigorrez punituz.
Argitalpen honetan, LGTBIQ pertsonek Afrikan bizi duten egoerari anitzei buruz argi pixka bat ematen ahaleginduko gara, ikuspegi orokor batetik zein kasu zehatzei erreparatuz, hala nola Senegaleko egoeraz edo Madrilen bizi den Danielle Nicole Mboume kamerundar ekintzailearen bizi-esperientziaz mintzatuz.
Artikuluak buletin honetan...
- 1Zertaz ari gara LGTBIQ pertsonei buruz ari garenean?
- 2Gay izan Senegalen
- 3Afrikako sexu-orientazioari buruzko legeen mapa
- 4Garai kolonialaren aurretik, bitartean eta ondoren
- 5Mugak gainditzen dituen istorioa: Danielle Nicole Mboume
Hurrengo artikulua
Zertaz ari gara LGTBIQ pertsonei buruz ari garenean?